माउंट वेल्ड, ऑस्ट्रेलिया/टोकियो (रॉयटर्स) - पश्चिम ऑस्ट्रेलियातील ग्रेट व्हिक्टोरिया वाळवंटाच्या दुर्गम काठावर एका विखुरलेल्या ज्वालामुखीवरून पसरलेली, माउंट वेल्ड खाण अमेरिका-चीन व्यापार युद्धापासून खूप दूर दिसते.
परंतु माउंट वेल्डचे ऑस्ट्रेलियन मालक असलेल्या लिनास कॉर्प (LYC.AX) साठी हा वाद फायदेशीर ठरला आहे. या खाणीत जगातील सर्वात श्रीमंत दुर्मिळ मातीच्या साठ्यांपैकी एक आहे, जे आयफोनपासून शस्त्रास्त्र प्रणालीपर्यंत सर्व गोष्टींचे महत्त्वाचे घटक आहेत.
या वर्षी चीनने दिलेल्या संकेतांमुळे की ते अमेरिकेला होणारी दुर्मिळ पृथ्वीची निर्यात थांबवू शकतात कारण दोन्ही देशांमधील व्यापार युद्धामुळे अमेरिकेने नवीन पुरवठ्यासाठी धावपळ सुरू केली - आणि लिनासचे शेअर्स तेजीत आले.
दुर्मिळ पृथ्वी क्षेत्रात भरभराटीला येणारी एकमेव बिगर-चीनी कंपनी म्हणून, लिनासचे शेअर्स या वर्षी ५३% वाढले आहेत. गेल्या आठवड्यात कंपनी अमेरिकेत दुर्मिळ पृथ्वी प्रक्रिया सुविधा बांधण्याच्या अमेरिकन योजनेसाठी निविदा सादर करू शकते अशा बातमीमुळे शेअर्स १९ टक्क्यांनी वाढले.
इलेक्ट्रिक वाहनांच्या निर्मितीसाठी दुर्मिळ पृथ्वी अत्यंत महत्त्वाची आहे आणि ती पवन टर्बाइनसाठी मोटर्स चालवणाऱ्या चुंबकांमध्ये तसेच संगणक आणि इतर ग्राहक उत्पादनांमध्ये आढळते. काही जेट इंजिन, क्षेपणास्त्र मार्गदर्शन प्रणाली, उपग्रह आणि लेसर यांसारख्या लष्करी उपकरणांमध्ये आवश्यक असतात.
या वर्षी लिनासच्या दुर्मिळ पृथ्वीच्या उत्पादनात वाढ ही अमेरिकेच्या भीतीमुळे झाली आहे की या क्षेत्रावरील चीनचे नियंत्रण असेल. परंतु त्या तेजीचा पाया जवळजवळ एक दशकापूर्वी घातला गेला होता, जेव्हा दुसऱ्या देशाला - जपानला - स्वतःच्या दुर्मिळ पृथ्वीच्या उत्पादनात धक्का बसला होता.
२०१० मध्ये, दोन्ही देशांमधील प्रादेशिक वादानंतर चीनने जपानला दुर्मिळ पृथ्वीच्या निर्यात कोट्यावर मर्यादा घातली, जरी बीजिंगने म्हटले की हे निर्बंध पर्यावरणीय चिंतेवर आधारित आहेत.
आपल्या उच्च-तंत्रज्ञान उद्योगांना धोका निर्माण होईल या भीतीने, जपानने पुरवठा सुरक्षित करण्यासाठी माउंट वेल्डमध्ये गुंतवणूक करण्याचा निर्णय घेतला - जो लिनासने २००१ मध्ये रिओ टिंटोकडून विकत घेतला होता.
जपान सरकारच्या निधीच्या मदतीने, सोजिट्झ (२७६८.टी) या जपानी व्यापारी कंपनीने या ठिकाणी उत्खनन केलेल्या दुर्मिळ मातीसाठी २५० दशलक्ष डॉलर्सचा पुरवठा करार केला.
"चीनी सरकारने आमच्यावर उपकार केले," असे त्यावेळी लिनासचे कार्यकारी अध्यक्ष असलेले निक कर्टिस म्हणाले.
या करारामुळे मलेशियातील कुआंतान येथे लिनास नियोजित असलेल्या प्रक्रिया प्रकल्पाच्या बांधकामासाठी निधी उपलब्ध झाला.
जपानच्या अर्थव्यवस्था, व्यापार आणि उद्योग मंत्रालयातील दुर्मिळ पृथ्वी आणि इतर खनिज संसाधनांचे पर्यवेक्षण करणारे मिचियो डायटो यांच्या मते, त्या गुंतवणुकीमुळे जपानला चीनवरील दुर्मिळ पृथ्वीवरील अवलंबित्व एक तृतीयांश कमी करण्यास मदत झाली.
या करारांमुळे लिनासच्या व्यवसायाचा पायाही रचला गेला. या गुंतवणुकीमुळे लिनासला त्यांची खाण विकसित करता आली आणि माउंट वेल्ड येथे कमी प्रमाणात पाणी आणि वीज पुरवठ्यासह मलेशियामध्ये प्रक्रिया सुविधा मिळू शकली. लिनाससाठी ही व्यवस्था फायदेशीर ठरली आहे.
माउंट वेल्ड येथे, धातूचे एका दुर्मिळ पृथ्वी ऑक्साईडमध्ये संकलन केले जाते जे विविध दुर्मिळ पृथ्वीमध्ये वेगळे करण्यासाठी मलेशियाला पाठवले जाते. त्यानंतर उर्वरित खनिज पुढील प्रक्रियेसाठी चीनला जाते.
माउंट वेल्डच्या ठेवींमुळे "कंपनीची इक्विटी आणि कर्ज निधी उभारण्याची क्षमता वाढली आहे," असे कंपनीच्या मुख्य कार्यकारी अधिकारी अमांडा लाकाझे यांनी रॉयटर्सला दिलेल्या ईमेलमध्ये म्हटले आहे. "लायनासचे व्यवसाय मॉडेल मलेशियातील त्यांच्या प्रक्रिया संयंत्रातील माउंट वेल्ड संसाधनात मूल्य जोडणे आहे."
सिडनीमधील कुरन अँड कंपनीचे विश्लेषक अँड्र्यू व्हाईट यांनी कंपनीवरील त्यांच्या 'बाय' रेटिंगसाठी "चीनबाहेर दुर्मिळ पृथ्वीचा एकमेव उत्पादक असलेल्या लिनासचे धोरणात्मक स्वरूप" उद्धृत केले. "ही रिफायनिंग क्षमता आहे जी मोठा फरक करते."
मे महिन्यात लिनासने टेक्सासमधील खाजगी मालकीच्या ब्लू लाईन कॉर्पसोबत एक प्रक्रिया प्रकल्प विकसित करण्यासाठी करार केला होता जो मलेशियातून पाठवलेल्या साहित्यापासून दुर्मिळ पृथ्वी काढेल. ब्लू लाईन आणि लिनासच्या अधिकाऱ्यांनी खर्च आणि क्षमतेबद्दल तपशील देण्यास नकार दिला.
अमेरिकेच्या संरक्षण विभागाने अमेरिकेत प्रक्रिया प्रकल्प बांधण्यासाठी प्रस्ताव मागितल्याच्या प्रतिसादात लिनासने निविदा सादर करणार असल्याचे शुक्रवारी सांगितले. बोली जिंकल्याने लिनासला टेक्सासमधील विद्यमान प्रकल्प जड दुर्मिळ पृथ्वीसाठी विभक्त करण्याच्या सुविधेत विकसित करण्यास चालना मिळेल.
सिडनीमधील ऑसबिल इन्व्हेस्टमेंट मॅनेजमेंट लिमिटेडचे संसाधन विश्लेषक जेम्स स्टीवर्ट म्हणाले की, टेक्सास प्रक्रिया प्रकल्प दरवर्षी उत्पन्नात १०-१५ टक्के भर घालू शकेल असा त्यांचा अंदाज आहे.
मलेशियामध्ये प्रक्रिया केलेले साहित्य सहजपणे अमेरिकेत पाठवता येत असल्याने आणि टेक्सास प्लांट तुलनेने स्वस्तात रूपांतरित करता येत असल्याने, इतर कंपन्यांना त्याची प्रतिकृती तयार करण्यासाठी संघर्ष करावा लागेल, असे ते म्हणाले.
"जर अमेरिका भांडवल कुठे वाटप करायचे याचा विचार करत असेल," तो म्हणाला, "लायनास खूप पुढे आहे."
तथापि, आव्हाने अजूनही आहेत. दुर्मिळ पृथ्वीचा आघाडीचा उत्पादक चीनने अलिकडच्या काही महिन्यांत उत्पादन वाढवले आहे, तर इलेक्ट्रिक वाहन उत्पादकांकडून जागतिक मागणी कमी झाल्यामुळे किमतीही खाली आल्या आहेत.
यामुळे लिनासच्या उत्पन्नावर दबाव येईल आणि पर्यायी स्रोत विकसित करण्यासाठी खर्च करण्याच्या अमेरिकेच्या दृढनिश्चयाची चाचणी होईल.
मलेशियातील या प्लांटला कमी दर्जाच्या किरणोत्सर्गी कचऱ्याच्या विल्हेवाटीबद्दल चिंतेत असलेल्या पर्यावरणीय गटांनी वारंवार निषेधाचे ठिकाण म्हणून पाहिले आहे.
आंतरराष्ट्रीय अणुऊर्जा एजन्सीचा पाठिंबा असलेले लिनास म्हणतात की हा प्रकल्प आणि त्याची कचरा विल्हेवाट पर्यावरणाच्या दृष्टीने योग्य आहे.
कंपनी २ मार्च रोजी संपणाऱ्या ऑपरेटिंग लायसन्सशी देखील बांधील आहे, जरी तो वाढवण्याची अपेक्षा आहे. परंतु मलेशियाकडून अधिक कठोर परवाना अटी लागू केल्या जाण्याची शक्यता असल्याने अनेक संस्थात्मक गुंतवणूकदार निराश झाले आहेत.
मंगळवारी, कंपनीने प्लांटमध्ये उत्पादन वाढवण्याच्या अर्जाला मलेशियाकडून मंजुरी न मिळाल्याने लायनासचे शेअर्स ३.२ टक्क्यांनी घसरले, या चिंतेवर प्रकाश टाकत, कंपनीने मंगळवारी सांगितले की प्लांटमध्ये उत्पादन वाढवण्याचा अर्ज मलेशियाकडून मंजूर झाला नाही.
"आम्ही बिगर-चीनी ग्राहकांसाठी पसंतीचा पुरवठादार राहू," असे लाकाझे यांनी गेल्या महिन्यात कंपनीच्या वार्षिक सर्वसाधारण सभेत सांगितले.
क्वालालंपूरमध्ये लिझ ली, टोकियोमध्ये केविन बकलँड आणि बीजिंगमध्ये टॉम डॅली यांचे अतिरिक्त रिपोर्टिंग; फिलिप मॅकक्लेलन यांचे संपादन
पोस्ट वेळ: जुलै-०४-२०२२