युक्रेन आणि रशियामधील तणाव सुरूच राहिल्याने, दुर्मिळ पृथ्वी धातूंच्या किमती वाढतील.

इंग्रजी: अबीझर शेखमहमूद, फ्युचर मार्केट इनसाइट्स

कोविड-१९ साथीमुळे निर्माण झालेले पुरवठा साखळी संकट अद्याप बरे झालेले नसले तरी, आंतरराष्ट्रीय समुदायाने रशिया-युक्रेन युद्धाला सुरुवात केली आहे. वाढत्या किमती ही एक मोठी चिंता असल्याच्या संदर्भात, ही गतिरोधकता पेट्रोलच्या किमतींपलीकडे वाढू शकते, ज्यामध्ये खत, अन्न आणि मौल्यवान धातू यासारख्या औद्योगिक क्षेत्रांचा समावेश आहे.

सोन्यापासून पॅलेडियमपर्यंत, दोन्ही देशांमधील आणि अगदी जगातील दुर्मिळ पृथ्वी धातू उद्योगालाही वाईट हवामानाचा सामना करावा लागू शकतो. जागतिक पॅलेडियम पुरवठ्यापैकी ४५% भाग पूर्ण करण्यासाठी रशियाला मोठा दबाव येऊ शकतो, कारण हा उद्योग आधीच अडचणीत आहे आणि मागणी पुरवठ्यापेक्षा जास्त आहे. याव्यतिरिक्त, संघर्षानंतर, हवाई वाहतुकीवरील निर्बंधांमुळे पॅलेडियम उत्पादकांच्या अडचणी आणखी वाढल्या आहेत. जागतिक स्तरावर, तेल किंवा डिझेल इंजिनमधून होणारे हानिकारक उत्सर्जन कमी करण्यासाठी ऑटोमोटिव्ह कॅटॅलिटिक कन्व्हर्टर तयार करण्यासाठी पॅलेडियमचा वापर वाढत्या प्रमाणात केला जात आहे.

रशिया आणि युक्रेन हे दोन्ही महत्त्वाचे दुर्मिळ पृथ्वी देश आहेत, ज्यांचा जागतिक बाजारपेठेत मोठा वाटा आहे. एसोमारने प्रमाणित केलेल्या फ्युचर मार्केट इनसाइट्सनुसार, २०३१ पर्यंत, जागतिक दुर्मिळ पृथ्वी धातू बाजारपेठेचा चक्रवाढ वार्षिक विकास दर ६% असेल आणि दोन्ही देश महत्त्वाचे स्थान व्यापू शकतात. तथापि, सध्याच्या परिस्थिती लक्षात घेता, वरील अंदाज लक्षणीयरीत्या बदलू शकतो. या लेखात, आपण दुर्मिळ पृथ्वी धातू तैनात केलेल्या प्रमुख टर्मिनल उद्योगांवर या गतिरोधाचा अपेक्षित परिणाम तसेच प्रमुख प्रकल्पांवर आणि किंमतीतील चढउतारांवर त्याचा अपेक्षित परिणाम याबद्दल सखोल चर्चा करू.

अभियांत्रिकी/माहिती तंत्रज्ञान उद्योगातील समस्या अमेरिका आणि युरोपच्या हितांना हानी पोहोचवू शकतात.

अभियांत्रिकी आणि आयटी तंत्रज्ञानाचे मुख्य केंद्र म्हणून युक्रेनला फायदेशीर ऑफशोअर आणि ऑफशोअर तृतीय-पक्ष सेवा असलेले क्षेत्र मानले जाते. म्हणूनच, माजी सोव्हिएत युनियनच्या भागीदारांवर रशियाचे आक्रमण अनेक पक्षांच्या-विशेषतः युनायटेड स्टेट्स आणि युरोपच्या हितसंबंधांवर अपरिहार्यपणे परिणाम करेल.

जागतिक सेवांमधील या व्यत्ययामुळे तीन मुख्य परिस्थितींवर परिणाम होऊ शकतो: उद्योग संपूर्ण युक्रेनमधील सेवा प्रदात्यांना थेट कामाच्या प्रक्रिया आउटसोर्स करतात; भारतासारख्या देशांमधील कंपन्यांना काम आउटसोर्स करतात, जे युक्रेनमधून संसाधने तैनात करून त्यांच्या क्षमतांना पूरक असतात आणि युद्ध क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांनी बनलेले जागतिक व्यवसाय सेवा केंद्र असलेले उद्योग.

स्मार्ट फोन, डिजिटल कॅमेरे, संगणक हार्ड डिस्क, फ्लोरोसेंट दिवे आणि एलईडी दिवे, संगणक मॉनिटर्स, फ्लॅट-पॅनल टेलिव्हिजन आणि इलेक्ट्रॉनिक डिस्प्ले यासारख्या प्रमुख इलेक्ट्रॉनिक घटकांमध्ये दुर्मिळ पृथ्वी घटकांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो, ज्यामुळे दुर्मिळ पृथ्वी घटकांचे महत्त्व आणखी अधोरेखित होते.

या युद्धामुळे केवळ प्रतिभा सुनिश्चित करण्यातच नव्हे तर माहिती तंत्रज्ञान (आयटी) आणि दळणवळण पायाभूत सुविधांसाठी कच्च्या मालाच्या निर्मितीमध्येही व्यापक अनिश्चितता आणि गंभीर चिंता निर्माण झाल्या आहेत. उदाहरणार्थ, युक्रेनचा डोनबासमधील विभागलेला प्रदेश नैसर्गिक संसाधनांनी समृद्ध आहे, त्यापैकी सर्वात महत्वाचे म्हणजे लिथियम. लिथियम खाणी प्रामुख्याने झापोरिझ्झिया राज्यातील कृता बाल्का, डोन्टेस्कमधील शेवचेनकिवसे खाण क्षेत्र आणि किरोवोह्रादमधील डोब्रा परिसरातील पोलोखिव्स्क खाण क्षेत्रात वितरित केल्या जातात. सध्या, या भागातील खाणकाम थांबले आहे, ज्यामुळे या क्षेत्रातील दुर्मिळ पृथ्वी धातूंच्या किमतींमध्ये मोठे चढउतार होऊ शकतात.

वाढत्या जागतिक संरक्षण खर्चामुळे दुर्मिळ धातूंच्या किमती वाढल्या आहेत.

युद्धामुळे निर्माण झालेल्या अनिश्चिततेच्या उच्च पातळी लक्षात घेता, जगभरातील देश त्यांच्या राष्ट्रीय संरक्षण आणि लष्करी क्षमता मजबूत करण्यासाठी प्रयत्न करत आहेत, विशेषतः रशियाच्या प्रभाव क्षेत्रातील भागात. उदाहरणार्थ, फेब्रुवारी २०२२ मध्ये, जर्मनीने घोषणा केली की ते संरक्षण खर्च जीडीपीच्या २% पेक्षा जास्त ठेवण्यासाठी विशेष सशस्त्र दल निधी स्थापन करण्यासाठी १०० अब्ज युरो (यूएस$ ११३ अब्ज) वाटप करतील.

या घडामोडींचा दुर्मिळ पृथ्वी उत्पादन आणि किंमतींच्या संभाव्यतेवर महत्त्वपूर्ण परिणाम होईल. वरील उपाययोजना मजबूत राष्ट्रीय संरक्षण दल राखण्यासाठी देशाच्या वचनबद्धतेला आणखी बळकटी देतात आणि भूतकाळातील अनेक प्रमुख घडामोडींना पूरक आहेत, ज्यामध्ये २०१९ मध्ये निओडायमियम आणि प्रासियोडायमियम सारख्या दुर्मिळ पृथ्वी धातूंचे शोषण करण्यासाठी ऑस्ट्रेलियन हाय-टेक धातू उत्पादक नॉर्दर्न मिनरल्सशी झालेल्या कराराचा समावेश आहे.

दरम्यान, अमेरिका रशियाच्या उघड आक्रमणापासून आपल्या नाटो प्रदेशाचे रक्षण करण्यास सज्ज आहे. जरी ते रशियन भूभागावर सैन्य तैनात करणार नसले तरी, सरकारने जाहीर केले की जिथे संरक्षण दल तैनात करण्याची आवश्यकता आहे अशा प्रत्येक इंचाचे रक्षण करण्याचा निर्णय घेतला आहे. म्हणून, संरक्षण बजेटचे वाटप वाढू शकते, ज्यामुळे दुर्मिळ पृथ्वी सामग्रीच्या किमतीत मोठ्या प्रमाणात सुधारणा होईल. सोनार, नाईट व्हिजन गॉगल, लेसर रेंजफाइंडर, कम्युनिकेशन आणि मार्गदर्शन प्रणाली आणि इतर प्रणालींमध्ये तैनात.

जागतिक सेमीकंडक्टर उद्योगावर होणारा परिणाम आणखी वाईट असू शकतो का?

२०२२ च्या मध्यापर्यंत जागतिक सेमीकंडक्टर उद्योग पुन्हा एकदा नव्याने सुरू होण्याची अपेक्षा आहे, परंतु रशिया आणि युक्रेनमधील संघर्षामुळे त्याला मोठ्या आव्हानांना तोंड द्यावे लागेल. सेमीकंडक्टर उत्पादनासाठी आवश्यक असलेल्या घटकांचा प्रमुख पुरवठादार म्हणून, या स्पष्ट स्पर्धेमुळे उत्पादन निर्बंध आणि पुरवठ्याची कमतरता तसेच किमतीत मोठी वाढ होऊ शकते.

विविध ग्राहक इलेक्ट्रॉनिक उत्पादनांमध्ये सेमीकंडक्टर चिप्सचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जात असल्याने, संघर्षांमध्ये थोडीशी वाढ झाली तरी संपूर्ण पुरवठा साखळी गोंधळात पडेल हे आश्चर्यकारक नाही. भविष्यातील बाजार निरीक्षण अहवालानुसार, २०३० पर्यंत, जागतिक सेमीकंडक्टर चिप उद्योग ५.६% चा चक्रवाढ वार्षिक वाढ दर दर्शवेल. संपूर्ण सेमीकंडक्टर पुरवठा साखळीमध्ये एक जटिल परिसंस्था आहे, ज्यामध्ये विविध कच्चा माल, उपकरणे, उत्पादन तंत्रज्ञान आणि पॅकेजिंग सोल्यूशन्स प्रदान करणाऱ्या वेगवेगळ्या प्रदेशातील उत्पादकांचा समावेश आहे. याव्यतिरिक्त, त्यात वितरक आणि ग्राहक इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादकांचा देखील समावेश आहे. संपूर्ण साखळीतील एक छोटासा खड्डा देखील फोम निर्माण करेल, ज्याचा परिणाम प्रत्येक भागधारकावर होईल.

जर युद्ध आणखी वाढले तर जागतिक सेमीकंडक्टर उद्योगात गंभीर चलनवाढ होऊ शकते. उद्योग स्वतःचे हित जपण्यास सुरुवात करतील आणि मोठ्या प्रमाणात सेमीकंडक्टर चिप्स साठवतील. अखेर, यामुळे इन्व्हेंटरीची सामान्य कमतरता निर्माण होईल. परंतु एक गोष्ट निश्चित करण्यासारखी आहे की संकट अखेर कमी होऊ शकते. सेमीकंडक्टर उद्योगाच्या एकूण बाजारपेठेतील वाढ आणि किंमत स्थिरतेसाठी, ही चांगली बातमी आहे.

जागतिक इलेक्ट्रिक वाहन उद्योगाला मोठ्या प्रतिकाराचा सामना करावा लागू शकतो.

या संघर्षाचा सर्वात मोठा परिणाम जागतिक ऑटोमोबाईल उद्योगाला जाणवू शकतो, विशेषतः युरोपमध्ये. जागतिक स्तरावर, उत्पादक या जागतिक पुरवठा साखळी युद्धाचे प्रमाण निश्चित करण्यावर लक्ष केंद्रित करत आहेत. निओडायमियम, प्रासियोडायमियम आणि डिस्प्रोसियम सारख्या दुर्मिळ पृथ्वी धातूंचा वापर सामान्यतः हलके, कॉम्पॅक्ट आणि कार्यक्षम ट्रॅक्शन मोटर्स तयार करण्यासाठी कायमस्वरूपी चुंबक म्हणून केला जातो, ज्यामुळे अपुरा पुरवठा होऊ शकतो.

विश्लेषणानुसार, युक्रेन आणि रशियामधील ऑटोमोबाईल पुरवठ्यात व्यत्यय आल्याने युरोपियन ऑटोमोबाईल उद्योगाला सर्वात जास्त फटका बसेल. फेब्रुवारी २०२२ च्या अखेरीपासून, अनेक जागतिक ऑटोमोबाईल कंपन्यांनी स्थानिक डीलर्सकडून रशियन भागीदारांना ऑर्डर पाठवणे थांबवले आहे. याव्यतिरिक्त, काही ऑटोमोबाईल उत्पादक या कडकपणाची भरपाई करण्यासाठी उत्पादन क्रियाकलाप दडपत आहेत.

२८ फेब्रुवारी २०२२ रोजी, जर्मन ऑटोमोबाईल उत्पादक कंपनी फोक्सवॅगनने घोषणा केली की त्यांनी दोन इलेक्ट्रिक वाहन कारखान्यांमध्ये संपूर्ण आठवडाभर उत्पादन थांबवण्याचा निर्णय घेतला आहे कारण या आक्रमणामुळे सुटे भागांच्या पुरवठ्यात व्यत्यय आला होता. ऑटोमोबाईल उत्पादक कंपनीने झ्विको कारखाना आणि ड्रेस्डेन कारखान्यातील उत्पादन थांबवण्याचा निर्णय घेतला आहे. इतर घटकांसह, केबल्सचे ट्रान्समिशन गंभीरपणे खंडित झाले आहे. याव्यतिरिक्त, निओडायमियम आणि डिस्प्रोसियमसह प्रमुख दुर्मिळ पृथ्वी धातूंच्या पुरवठ्यावर देखील परिणाम होऊ शकतो. ८०% इलेक्ट्रिक वाहने कायमस्वरूपी चुंबक मोटर्स बनवण्यासाठी या दोन धातूंचा वापर करतात.

युक्रेनमधील युद्धामुळे इलेक्ट्रिक वाहनांच्या बॅटरीच्या जागतिक उत्पादनावरही गंभीर परिणाम होऊ शकतो, कारण युक्रेन हा जगातील तिसरा सर्वात मोठा निकेल आणि अॅल्युमिनियम उत्पादक देश आहे आणि बॅटरी आणि इलेक्ट्रिक वाहनांच्या सुटे भागांच्या उत्पादनासाठी हे दोन मौल्यवान संसाधने आवश्यक आहेत. याव्यतिरिक्त, युक्रेनमध्ये उत्पादित निऑन जागतिक चिप्स आणि इतर घटकांसाठी आवश्यक असलेल्या निऑनपैकी जवळजवळ ७०% आहे, ज्यांचा पुरवठा आधीच कमी आहे. परिणामी, युनायटेड स्टेट्समध्ये नवीन कारची सरासरी व्यवहार किंमत अविश्वसनीय नवीन उंचीवर पोहोचली आहे. या वर्षी ही संख्या फक्त जास्त असू शकते.

या संकटाचा सोन्याच्या व्यावसायिक गुंतवणुकीवर परिणाम होईल का?

युक्रेन आणि रशियामधील राजकीय गतिरोधामुळे प्रमुख टर्मिनल उद्योगांमध्ये गंभीर चिंता आणि चिंता निर्माण झाल्या आहेत. तथापि, सोन्याच्या किमतीवर होणाऱ्या परिणामाचा विचार केला तर परिस्थिती वेगळी आहे. रशिया हा जगातील तिसरा सर्वात मोठा सोने उत्पादक देश आहे, ज्याचे वार्षिक उत्पादन ३३० टनांपेक्षा जास्त आहे.

अहवालात असे दिसून आले आहे की फेब्रुवारी २०२२ च्या शेवटच्या आठवड्यात, गुंतवणूकदार सुरक्षित-निवासी मालमत्तेत त्यांच्या गुंतवणुकीत विविधता आणण्याचा प्रयत्न करत असताना, सोन्याच्या किमतीत झपाट्याने वाढ झाली आहे. असे वृत्त आहे की स्पॉट सोन्याचा भाव ०.३% वाढून १९१२.४० अमेरिकन डॉलर प्रति औंस झाला आहे, तर अमेरिकन सोन्याचा भाव ०.२% वाढून १९१३.२० अमेरिकन डॉलर प्रति औंस होण्याची अपेक्षा आहे. यावरून असे दिसून येते की गुंतवणूकदार संकटाच्या काळात या मौल्यवान धातूच्या कामगिरीबद्दल खूप आशावादी आहेत.

असे म्हणता येईल की सोन्याचा सर्वात महत्वाचा वापर इलेक्ट्रॉनिक उत्पादने तयार करण्यासाठी केला जातो. ते कनेक्टर, रिले कॉन्टॅक्ट, स्विचेस, वेल्डिंग जॉइंट्स, कनेक्टिंग वायर्स आणि कनेक्टिंग स्ट्रिप्समध्ये वापरले जाणारे एक कार्यक्षम कंडक्टर आहे. संकटाच्या प्रत्यक्ष परिणामाबद्दल, दीर्घकालीन परिणाम होईल की नाही हे स्पष्ट नाही. परंतु गुंतवणूकदार त्यांची गुंतवणूक अधिक तटस्थ बाजूला वळवू इच्छित असल्याने, विशेषतः युद्ध करणाऱ्या पक्षांमध्ये अल्पकालीन संघर्ष होण्याची अपेक्षा आहे.

सध्याच्या संघर्षाच्या अत्यंत अस्थिर स्वरूपामुळे, दुर्मिळ पृथ्वी धातू उद्योगाच्या विकासाची दिशा सांगणे कठीण आहे. सध्याच्या विकासाच्या मार्गावरून पाहता, हे निश्चित दिसते की जागतिक बाजार अर्थव्यवस्था मौल्यवान धातू आणि दुर्मिळ पृथ्वी धातूंच्या उत्पादनात दीर्घकालीन मंदीकडे वाटचाल करत आहे आणि काही काळातच प्रमुख पुरवठा साखळी आणि गतिशीलता खंडित होईल.

जग एका कठीण टप्प्यावर पोहोचले आहे. २०१९ मध्ये कोरोनाव्हायरस (कोविड-१९) साथीच्या आजारानंतर, जेव्हा परिस्थिती सामान्य होण्यास सुरुवात झाली होती, तेव्हा राजकीय नेत्यांनी सत्तेच्या राजकारणाशी संबंध पुन्हा सुरू करण्याची संधी साधली. या सत्तेच्या खेळांपासून स्वतःचे रक्षण करण्यासाठी, उत्पादकांनी विद्यमान पुरवठा साखळीचे संरक्षण करण्यासाठी शक्य ते सर्व प्रयत्न केले आणि आवश्यकतेनुसार उत्पादन थांबवले. किंवा युद्ध करणाऱ्या पक्षांसोबत वितरण करार तोडले.

त्याच वेळी, विश्लेषकांना आशेचा किरण दिसण्याची अपेक्षा आहे. रशिया आणि युक्रेनकडून पुरवठा निर्बंध कायम असले तरी, अजूनही एक मजबूत प्रदेश आहे जिथे उत्पादक चीनमध्ये पाय रोवू इच्छितात. या मोठ्या पूर्व आशियाई देशात मौल्यवान धातू आणि कच्च्या मालाचे व्यापक शोषण लक्षात घेता, लोकांना समजणारे निर्बंध स्थगित केले जाऊ शकतात. युरोपियन उत्पादक उत्पादन आणि वितरण करारांवर पुन्हा स्वाक्षरी करू शकतात. दोन्ही देशांचे नेते हा संघर्ष कसा हाताळतात यावर सर्व काही अवलंबून आहे.

अब शेखमहमूद हे फ्युचर मार्केट इनसाइट्सचे कंटेंट लेखक आणि संपादक आहेत, ही एक मार्केट रिसर्च आणि कन्सल्टिंग मार्केट रिसर्च कंपनी आहे जी एसोमार द्वारे प्रमाणित आहे.